Öğrenilmiş çaresizlik nedir ?

Öğrenilmiş çaresizlik: Günlük hayatımızda birçok problemlerle karşılaşmamız kaçınılmazdır. Ev hayatından iş hayatına kadar uzanan bu stres yaratan sorunlarla bazen baş edebilmek oldukça zordur. Öğrenilmiş çaresizlik; belli bir durum ve olay karşısında sürekli olarak elde edilen başarısızlık sonucunda çevreniz tarafından olumsuz cümle kalıpları ile devamlı etiketlenme durumudur.

İnsan beyni telkinlerle ilerleyen ve imkansız sanılan bir hastalığı veya durumu bile olumlu telkin sayesinde aşabilen bir yapıya sahiptir. İnancın gücü de burada devreye girmektedir. Öğrenilmiş çaresizlikte de durum aynıdır. Kişi bir olay ve durum karşısında defalarca başarısızlık elde ettiğinde,beyin bu durumu kabullenir ve öğrenilmiş çaresizlik durumu tam olarak kişide kökleşmiş olur.

Başarısızlığı kabulleniş durumu öyle güçlü bir psikolojidir ki, bazen başarısızlığın önündeki tüm engeller kalksa dahi birey başarısız olacağına o kadar inanmış durumda olduğundan dolayı başarılı olabileceği aklının ucundan bile geçmez. Kişinin sadece ev veya iş hayatını olumsuz etkileyen bir durum olmakla kalmaz,ruh sağlığını ve karakterini de olumsuz etkilemektedir.

Geçmişte yaşanılan tüm olumsuz deneyimleri kabullenme halinden doğan öğrenilmiş çaresizlikte kişi, belli bir olay döngüsünün sürekli olumsuz olarak sonuçlanacağına inanır. Bu olumsuz halden asla bir çıkış noktası bulunmadığına kendisini inandırmıştır. Bu noktada her zaman kişi kendi yaşadığı başarısızlığı deneyimlemiş sayılmaz. Etrafında yaşayan arkadaşları, ailesi tarafından da yaşanılan her çöküş döneminin gözlemlenerek tecrübe edilmesinden de kaynaklanan bir durum olabilir.

Öğrenilmiş çaresizliğe örnek verecek olursak;

• -Kronik hastalıklarla mücadele eden kişilerin sağlık durumlarını kendi başlarına asla iyileştiremeyeceği inancı, bu hastalığın kendilerinde ilelebet varlığını sürdüreceğine inanma hali öğrenilmiş çaresizliğin tam olarak gelişmesine katkı sağlamış olur.
• -Öğrenme problemi ile karşı karşıya olan kişilerin bu sorunu sürekli yaşamaları öğrenilmiş çaresizliğin varlığına işarettir. Öğrencilik hayatında sıkça karşılaşılan durumda, öğrenci sınavlarda ve derslerde yaşadığı başarısızlığı artık kabulleniş sürecine geçmekte ve kariyerinde negatif sonuçlar doğurmaktadır.

Öğrenilmiş çaresizliği kabullenmiş olan kişilerin kurduğu cümle kalıpları ise genellikle şöyledir:

• ” Ben bu işi tek başıma yapamam”
• ”Yine başarılı olamayacağım”
• ”Sınavda kötü not aldım, bu saatten sonra çalışsam da asla faydası olmayacak”
• ” Bu konuda da başarısız olacağım, zaten hangi işte başarılı oldum ki” vb. cümle kalıpları her stres yaratan durum karşısında öğrenilmiş çaresizliği olan kişilerin kaçış yöntemlerinden biridir.

Öğrenilmiş çaresizliğe sebep olan faktörler;

• -Yaşanılan tüm olaylar karşısında defalarca başarısız olma hali
• -Anne babadan gelen çocukluktan ergenliğe kadarki güven gelişmesinde yaşanan eksiklik, öz güven eksikliği ( ebeveynlerin çocuğu sürekli aşağılama durumu)
• -Sosyal alanlarda yetersizlik ve iletişim sorunu
• -Başarılı olunan konularda ebeveynlerden takdir görmeme, ödüllendirilmeme durumu
• -Aşırı otoriter ve baskıcı bir ailede yetişme
• -Ebeveynler ve çevre tarafından ” sen başaramazsın, sen yapamazsın bırak ben yaparım” söylemleri bireyin öz güveninin gelişmesine yapılan darbelerdir.
• -Problem çözme yeteneklerinin körelmesi öğrenilmiş çaresizliğin sebep olduğu faktörlerdir.

Öğrenilmiş çaresizliği aşmak için yapılması gerekenler:

Öğrenilmiş çaresizliğe sahip olduğunuzu düşünüyorsanız veya şüpheleniyorsanız en başta yapılması gereken durum, bir psikoloğa görünerek yardım almak olacaktır. Psikoloğun yaptığı görüşmeler ve testler sonucunda tam teşhis konulmuş olacaktır. Burada izlenilecek en büyük tedavi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemidir.Doktorunuz ile beraber bir yol çizerek öğrenilmiş çaresizliği iyileştirebilir ve bu olumsuz davranışlardan kurtulabilirsiniz.

ÖNERİLEN: Romatoid Artrit nedir ? Romatoid artrit belirtileri

Öz güveninizi arttırıcı çalışmalar yaparak,kendinize olan güveniniz artacak ve bu durum sosyal hayatınıza yansıyacaktır. Çeşitli arkadaşlar edinerek iletişim alanınızda iyileşmeler sağlanabilmesi hedefler arasında yer alır. Bunların yanı sıra fiziksel aktivite alanlarınızı arttırarak hem ruhsal hem bedensel olarak sağlığınıza ve kendi gelişiminize en büyük yatırımı yapmış olacaksınız.

Öğrenilmiş çaresizlik davranışları tespit edilerek, bu durumu ve olumsuz cümle kalıplarının yerine daha anlamlı,mantıklı cümle kurmayı öğrenme becerisi geliştirilerek tedavi sonucunda büyük oranda iyileşmeler gözlemlenmiştir.